Mengembalikan Kerusi Parlimen Sabah & Sarawak Bukan Pemberian — Ia Kewajipan Perlembagaan

Oleh Daniel John Jambun, 13-9-2025

KAMI memandang serius kenyataan oleh Timbalan Perdana Menteri, Datuk Fadillah Yusof, selepas mesyuarat Majlis Tindakan Pelaksanaan MA63 (MTPMA63) di Kuching semalam, di mana beliau mendedahkan bahawa Kerajaan Persekutuan — yang dipimpin oleh Perdana Menteri Datuk Seri Anwar Ibrahim — telah “bersetuju secara prinsip” untuk menambah bilangan kerusi Parlimen bagi Sabah dan Sarawak.

Walaupun kenyataan ini kedengaran positif, ia masih mengulangi corak separuh janji dan kajian tanpa kesudahan yang telah ditanggung oleh rakyat Sabah dan Sarawak selama berdekad. Rakyat mesti diingatkan: ini bukan idea baharu, bukan juga ihsan politik. Ia adalah kewajipan perlembagaan yang berakar dalam Perjanjian Malaysia 1963 (MA63).

1. Perwakilan Adalah Benteng 1963

Apabila Sabah, Sarawak dan Singapura bersetuju membentuk Malaysia, salah satu jaminan utama ialah negeri-negeri Borneo akan memegang satu pertiga daripada kerusi Parlimen secara kolektif. Benteng ini dengan sengaja ditulis dalam Perlembagaan Persekutuan untuk mengelak dominasi Malaya.

Tanpa benteng ini, undang-undang dan dasar boleh — dan telah — dipaksakan ke atas Sabah dan Sarawak oleh majoriti Malaya. Mengembalikan kerusi ini bukan soal “perkongsian kuasa politik.” Ia adalah tentang mengembalikan perlindungan struktur yang menjadi asas penubuhan Malaysia.

2. “Secara Prinsip” Tidak Mencukupi

Perdana Menteri Anwar Ibrahim (PMX) menyatakan kerajaan “boleh mempertimbangkan” penambahan kerusi, tertakluk kepada rundingan dan kajian lanjut. Kami tegaskan: masa untuk pertimbangan sudah tamat.

Selepas 62 tahun Malaysia, berapa banyak lagi “pandangan undang-undang,” “jawatan kuasa teknikal,” dan “kajian dasar” diperlukan sebelum Putrajaya menunaikan apa yang sudah jelas dalam sejarah dan undang-undang? Setiap kelewatan hanya menambah jurang defisit kepercayaan antara Borneo dan kerajaan persekutuan.

3. Alasan Majoriti Dua Pertiga Tidak Boleh Jadi Perisai

Kami mengambil maklum bahawa Fadillah menyebut majoriti dua pertiga di Parlimen diperlukan untuk pengagihan semula kerusi. Ini tidak boleh dijadikan alasan untuk tidak bertindak. Jika kerajaan benar-benar ikhlas tentang MA63, maka Perdana Menteri dan Kabinet mesti memimpin usaha membina konsensus dwipartisan bagi pindaan ini.

Setiap parti yang kononnya menghormati hak Sabah dan Sarawak seharusnya tiada alasan untuk menolak usul sebegini. Kegagalan mendapatkan sokongan akan mendedahkan siapa di Parlimen benar-benar menghormati MA63, dan siapa yang hanya memperalatkannya sebagai slogan politik.

4. Sabah dan Sarawak Letih dengan Gula-Gula Politik

Mesyuarat MTPMA63 turut menyentuh soal pelantikan kehakiman, sisa terjadual, dan pelancongan. Walaupun perkara ini penting, ia tetap bersifat kecil dan simbolik berbanding isu struktur teras iaitu perwakilan, hasil, dan autonomi.

Rakyat Sabah dan Sarawak tidak lagi puas dengan konsesi token atau perubahan pentadbiran bersifat kosmetik. Kami menuntut pemulihan hak secara menyeluruh — termasuk tuntutan 40% hasil yang lama dinafikan serta bahagian perwakilan Parlimen yang sewajarnya.

5. Tuntutan Tindakan Segera

Kami mendesak Kerajaan Persekutuan yang dipimpin PMX agar berhenti berselindung di sebalik proses dan prinsip, sebaliknya membentangkan pindaan perlembagaan itu dalam sidang Parlimen akan datang. Biarlah setiap Ahli Parlimen menunjukkan pendirian mereka.

Sabah dan Sarawak bukan meminta-minta kerusi tambahan. Kami menuntut apa yang telah dijanjikan pada 1963. Selagi perwakilan satu pertiga tidak dikembalikan, Malaysia kekal tidak seimbang secara struktur, dengan Borneo dilayan bukan sebagai rakan setara, tetapi sebagai koloni dalam Persekutuan.

Daniel John Jambun

Presiden

Borneo’s Plight in Malaysia Foundation (BoPiMaFo)#~Borneo Herald™