Isytihar teks bahasa Melayu Perlembagaan Persekutuan sebagai lebih berkuasa daripada bahasa Inggeris mungkin langgar MA63

Daniel John Jambun, seorang aktivis kanan Sabah, pertikai cadangan supaya teks bahasa Melayu dianggap lebih autoritatif berbanding teks bahasa Inggeris Perlembagaan Persekutuan. "Ia mungkin melanggar semangat MA63," katanya.

Oleh Daniel John Jambun, 22-7-2025

MENJAWAB Kenyataan Haniff Khatri Abdulla: Bahasa Tidak Wajar Dijadikan Senjata — Mengisytiharkan Versi BM Perlembagaan Sebagai “Berkuasa” Mengancam Kejelasan Undang-Undang dan Hak Sabah-Sarawak

Sebagai respons kepada kenyataan peguam Haniff Khatri Abdulla yang menggesa agar versi Bahasa Malaysia (BM) Perlembagaan Persekutuan diisytihar sebagai teks berkuasa, kami ingin menyatakan kebimbangan serius terhadap implikasi perlembagaan, undang-undang dan kesan langsungnya terhadap Sabah dan Sarawak.

Walaupun cadangan tersebut mungkin dibungkus atas nama semangat nasionalisme bahasa, kesannya — jika dilaksanakan secara membuta tuli — boleh menggugat asas sistem perundangan Malaysia dan keseimbangan persekutuan yang terbentuk menerusi Perjanjian Malaysia 1963 (MA63).

Mari kita perjelaskan: ini bukan sekadar isu bahasa atau simbolisme — ini adalah ranjau perundangan dan perlembagaan yang nyata.

1. Perlembagaan Asal Digubal Dalam Bahasa Inggeris Mengikut Tradisi Common Law

Perlembagaan Persekutuan Malaysia yang asal digubal dalam Bahasa Inggeris oleh Suruhanjaya Reid berasaskan prinsip-prinsip common law British. Ia menggunakan istilah teknikal perundangan yang tidak mempunyai padanan langsung dalam Bahasa Malaysia. Sebarang terjemahan — walau dengan niat baik — tidak akan mampu menangkap sepenuhnya maksud, nuansa dan niat asal undang-undang tersebut.

Menggantikan versi asal dengan terjemahan BM sebagai teks rasmi berkuasa hanya akan mencetuskan kekeliruan, ketidakkonsistenan dalam tafsiran undang-undang dan membuka ruang kepada manipulasi politik terhadap maksud sebenar perlembagaan.

2. Risiko Kekeliruan Kehakiman dan Hakisan Preseden

Sekiranya versi BM dijadikan mengikat, seluruh preseden undang-undang dan keputusan mahkamah terdahulu yang dibuat berdasarkan teks asal Bahasa Inggeris boleh dipersoalkan. Lebih membimbangkan, tafsiran kehakiman masa depan mungkin beralih daripada prinsip undang-undang kepada tafsiran frasa BM yang kabur dan boleh dipolitikkan.

Ini akan mewujudkan ketidakstabilan perundangan dan ketidaktentuan hak — satu keadaan yang akan menguntungkan mereka yang ingin memanipulasi sistem untuk tujuan ideologi dan politik.

3. Ancaman Terhadap Perlindungan Perlembagaan Sabah dan Sarawak

Bagi Sabah dan Sarawak, langkah ini merupakan satu tamparan langsung terhadap hak perlembagaan yang dijamin di bawah MA63.

Perkara 161(1) Perlembagaan Persekutuan dengan jelas menyatakan bahawa Bahasa Inggeris masih boleh digunakan sebagai bahasa rasmi di Sabah dan Sarawak. Ini bukan sekadar isu pentadbiran, tetapi merupakan hak perlembagaan yang termaktub sebagai syarat kemasukan kedua-dua negeri ke dalam Persekutuan.

Mengisytiharkan versi BM sebagai teks berkuasa tanpa persetujuan jelas daripada Sabah dan Sarawak adalah satu pelanggaran terhadap semangat dan kandungan MA63. Ia adalah pengubahsuaian unilateral terhadap kontrak persekutuan yang sah.

4. Perkara 160B Tidak Wajar Digunakan Secara Buta

Mereka yang menyokong langkah ini sering merujuk kepada Perkara 160B. Namun, perkara ini adalah bersifat discretionary — ia memberi kuasa kepada Yang di-Pertuan Agong untuk mengisytiharkan versi BM sebagai rasmi, bukan satu kewajipan mandatori.

Sebarang pelaksanaan Perkara 160B perlu dibuat dengan penuh berhati-hati, dengan rundingan menyeluruh melibatkan semua pihak berkepentingan termasuk kerajaan-kerajaan negeri, masyarakat sivil dan badan kehakiman. Jika tidak, ia akan dilihat sebagai satu lagi cubaan pemusatkuasaan kuasa melalui instrumen bahasa.

5. Martabat Bahasa Kebangsaan Tidak Harus Mengorbankan Integriti Undang-Undang

Tiada siapa menafikan pentingnya memartabatkan Bahasa Malaysia sebagai bahasa kebangsaan. Namun, ia tidak sepatutnya dilakukan dengan menggugat struktur perundangan yang sedia ada dan mencetuskan konflik perlembagaan.

Patriotisme sebenar bukan terletak pada paksaan bahasa, tetapi pada pemeliharaan kedaulatan undang-undang dan penghormatan terhadap kepelbagaian yang membentuk Persekutuan Malaysia.

Kesimpulan: Hati-Hati, Bukan Paksaan

Kami menyeru Kerajaan Persekutuan supaya tidak melaksanakan sebarang langkah mengisytiharkan versi BM Perlembagaan Persekutuan sebagai teks rasmi berkuasa kecuali dan sehingga:

Satu kajian menyeluruh dijalankan untuk menilai implikasi perundangan sepenuhnya;

Rundingan meluas dilakukan dengan masyarakat undang-undang, pakar perlembagaan dan badan kehakiman;

Persetujuan rasmi daripada Kerajaan Sabah dan Sarawak diperoleh, selaras dengan semangat dan prinsip MA63.

Perlembagaan harus menjadi sumber kejelasan, bukan kekeliruan. Bahasa harus menjadi jambatan penyatuan — bukan alat pemecah perpaduan.

Daniel John Jambun

Presiden

Borneo's Plight in Malaysia Foundation (BoPiMaFo)

&

Change Advocate Movement Sabah (CAMOS).#~Borneo Herald™