Posts
This Joint Statement is issued on the 33rd anniversary of the detention of Dr Jeffrey Kitingan and six other Sabahans, in 1990 & 1991 for alleged attempt to bring Sabah out of Malaysia.
The Joint Statement on 18 May 2024
IN 1990 and 1991, Dr Jeffery Kitingan, and six other Sabahans were arrested and detained by the Malaysian government without charge or trial under the Internal Security Act of 1960 (ISA) for their alleged involvement in a "plot to secede Sabah from the Federation of Malaysia".
We expressed our sympathies and solidarity with Dr Jeffrey Kitingan and the six Sabahans who in standing up for Sabah and Sarawak rights lost their freedom and suffered the injustice and indignity of being detained for long periods without charge or trial in open court.
The allegations against them were that they were involved in a "plot to secede Sabah from the Federation of Malaysia" assisted by an unnamed "foreign power” and calling for a referendum on secession. It is noted that no referendum on Malaysia was ever held in Sabah or Sarawak in 1963 or since then, to obtain the people’s view on whether to agree or disagree with the then proposed federation. Thus the formation of Malaysia did not have a legal basis.
The secession plot allegation was denied by Dr Kitingan in a video broadcast for the 33rd anniversary of the detention on 13th May 2024 (the day he was arrested in 1991). Kitingan said the Malaysian government had made up bogus allegations in response to their raising of unfulfilled Malaysia Agreement 1963 (MA63) terms and conditions in order to silence open criticisms. He also pointed out that the Malayans have shown that they had no intention to honour MA63 but treat Sabah like a colony and not respecting that Sabah was an equal partner in forming Malaysia. Kitingan said that on his release in 1993 the then PM Dr Mahathir Mohamad apologised to him and told him that it was better not to tell the people what they did not know about MA63. Thus for almost three decades there was little or no public discussion of MA63 rights for fear of the ISA threat of arrest and detention.
The Federal Government's appeal on 16 May 2024 against a High Court decision granting leave to the Sabah Law Society (SLS) to seek a judicial review on the state's right to 40% of grant revenue has again raised public awareness that Malaya does not intend to honour MA63. The MA63 40% tax revenue entitlement was an MA63 foundational term and condition entrenched under Articles 112c and 112D of the federal constitution. The Sabah Government’s attempt to dismiss the SLS application as having no locus standi at the court hearing only succeeded in raising a public outcry against its ill-thought action. The Sabah Government’s legal counsel further caused an uproar with his comment that the entrenched constitutional entitlement was “merely an aspiration”.
Based on legal opinion we obtained, the stated facts of what happened in 1991 and what Dr. Kitingan revealed in his interview, we believed that the detention was unlawful as it breached the detainees’ fundamental human rights on freedom of speech guaranteed by the United Nations Charter of Human Rights and freedoms guaranteed by the federal constitution.
Amnesty International stated in 1991 on the detention that:
“Amnesty International is concerned that the seven detainees from the State of Sabah held under the ISA without charge or trial may be prisoners of conscience held solely for the non-violent exercise of their rights to free expression and freedom of association.“
The federal government’s attempts to silence public discussion of MA63 only reflected its intention not to honour its MA63 treaty obligations and that Sabah and Sarawak have been subjugated as vassal states or colonies. It is therefore important to understand that “secession” is linked to principles of self-determination that any states that voluntarily join a federation has the intrinsic right to leave the union any time.
This also raises the questions of whether Malaysia was a legitimately constituted voluntary union if Sabah and Sarawak did not have the legal capacity to sign MA63 and its people were suppressed from expressing or exercising their legal right to self-determination guaranteed by an international treaty and whether if MA63 if valid, it has been terminated by 60 years of multiple violations and no longer binding on the former British colonies.
The detention of Dr Jeffrey Kitingan and six other Sabahans was unlawful as the question of “secession from Malaysia” is not prohibited by MA63, the federal constitution or international law. Many people have freely and openly talked about this in the past 10 years after the abolition of the Internal Security Act 1960 in 2011.
While more draconian laws have replaced the Internal Security Act 1960 after its abolition in 2011, the official approach has been one of restraint rather than outright suppression of free speech on the topic. This strategy aims to prevent escalation of public debate and awareness that would likely result from official suppression.
Sabahans and Sarawakians first raised the issue of secession in the 1963 debates on the Malaysia Agreement 1963 (MA63) which was the international treaty and founding legal instrument creating Malaysia. This was also raised in the Sabah 20 Points Memorandum on Malaysia.
In 1963, Sarawak Council Negri members asked Lord Lansdowne, the Chairman of the Inter-Governmental Committee (IGC) to include an exit clause in the new Federal Constitution. They posed the question to the effect that “if Sarawakians found that Malaysia did not benefit them, they should be free to secede from the Federation”.
Lord Lansdowne (replied that it would be unnecessary to include such a clause in the constitution as “any State voluntarily entering a federation had an intrinsic right to secede at will”. Again after MA63 was signed on 9 July 1963, Prime Minister Tunku Abdul Rahman was reported on July 18, 1963, that “if in the future it was found that the formation of Malaysia "did not benefit the 2 territories, they could leave." This principle, rooted in international law, was demonstrated by the United Kingdom's successful exercise of its right to exit the European Union by the Brexit referendum of 2016.
Our learned Robert Pei, a practising lawyer in Australia, made the following key points on the question of secession:
1. “Secession” from the federation is not prohibited by the Malaysia Agreement 1963 (MA63) as an international foundational treaty creating Malaysia, the Federal Constitution, or by international law.
2. The 1991 arrests and detention of the 7 Sabahans challenges the narrative of the federalists and writers that the formation of Malaysia was a free and voluntary union and that the people in the colonies of Sabah and Sarawak had supported the formation in referendum.
In reality it was a disinformation campaign orchestrated by the British and Malayan governments. The fact is that the people of Sabah and Sarawak were not given the opportunity to express their views through a referendum, as required by UN Resolution 1541 for "non-self-governing territories."
The Cobbold Commission and the subsequent UN "assessment" did not provide a genuine avenue for the people's expression of their views as they were not referendums.
The Manila Accord of 1963, which set pre-conditions for the formation of Malaysia, including seeking the people's consent and resolving the Philippines' claim on Sabah, was highlighted by the then Indonesia and Philippines governments as evidence of the lack of legal basis or legitimacy in the process. However, the British and Malayan governments acted with duplicity to circumvent these conditions and violated international law. This was to treat the UN assessment as irrelevant.
Furthermore, the Indonesian government's stipulation during the Peace treaty to end Konfrontasi in 1966, requiring a vote in Sabah and Sarawak to confirm acceptance of Malaysia, is cited as another instance where the opportunity for a referendum was disregarded. The failure to fulfill these proposals is seen as a lack of good faith on the part of the Malayan government in honouring the Malaysia Agreement 1963 (MA63).
This argument challenges the credibility of the Cobbold Commission, the validity of MA63, and ultimately questions the legitimacy of Malaysia's formation. It asserts that the people of Sabah and Sarawak were denied their right to self-determination and that the process lacked transparency and genuine consent from the affected populations.
Thus the 1991 criticisms of MA63 breaches were correct as the Malaysian government has never shown good faith to the people by honouring MA63.
3. To argue that secession was “not constitutional” as claimed in the 1991 arrests and often thereafter, is in reality to reject the claim of voluntary union because the corollary to free association is the right to freely exit or secede from the union (as restated by Lord Lansdowne above).
4. Point 7 of the Sabahan 20 Points stating that there can be “no secession from the federation” was inserted at the insistence of the Malayan government. This is not binding as it was only a recommendation to the IGC. Significantly, it was not included in MA63 or the Constitution as expressed by Lord Lansdowne.
5. The fact that the consent by referendum was not legally obtained from the people under UNGAR 1541 for non-self-governing territories like Sabah and Sarawak before MA63 was signed on 9 July 1963, meant that the treaty did not have a legal basis and was therefore void from the beginning.
6. At the same time MA63 was void ab initio and not binding on the signatories because it also failed to comply with legal principles of treaty making such the 3 essential requirements of Legal Capacity, Consent (as required under UNGAR 1541) and Legal Object.
7. Article 1 MA63 stated that Sabah and Sarawak were “colonies” confirming that they were not sovereign independent states with legal capacity to make international agreement (affirmed in the ICJ Chagos Islands Case 2019) nor even self-governing territories on 9 July 1963. The British government may have acted in hindsight in an attempt to conceal this flaw by making the grand gesture of granting nominal “self-government” on 31 Aug 1963.
The underlying “Object” for forming Malaysia portrayed as Britain’s “decolonization” was illegal as was not to give Sabah and Sarawak self-rule nor independence. It was for the preservation of the British far east strategic influence by securing Singapore as a military base (Article V1 MA63 1957 UK Malaya Mutual Defence Pact). Such a purpose is not a legitimate reason for decolonization especially it was in fact a pre-condition imposed without the people’s consent as stressed in the Chagos Case.
8. Further, MA63 just could not be valid as it was signed by the British colonial Attorney Generals for Sabah and Sarawak respectively confirming that neither colony were capable or competent to sign the international treaty. If they were independent, then there was no reason for the United Kingdom to be a signatory party to MA63.
9. MA63 and Malaysia were not concluded peacefully but under pressure of coercive emergency conditions. There was ongoing armed conflict with the British military suppression of the National Army of North Kalimantan (TNKU) following the anti-Malaysia Uprising following the 8 December 1962 and mass arrests and detention of over 6000 Sarawakians for allegedly opposing Malaysia. Thousands more people were later confined in concentration camps throughout Sarawak. A treaty made under such conditions would not be concluded in a peaceful and free environment but under extreme pressure and therefore could not be said to be valid.
10. From the United Nations’ records, it is confirmed that Sabah and Sarawak neither “joined nor formed Malaysia” in 1963. The Malayan UN representative Dato Ong Yoke Lin stated in his letter to the Secretary General on 16 September 1963, that Malaya had only changed its name to Malaysia and the UK transferred it 3 colonies to Malay as new members of the federation. No new nation was formed according to the UN Legal Opinion on 19 September 1963.
11. It is therefore asserted that MA63 was riddled with illegalities and had not been concluded properly as an international treaty and questionable whether Malaysia is a legitimate federation. In this context, MA63 would not be binding. Sabahans and Sarawakians have every right to seek not secession but independence from Malaysia.
12. The conclusion to be drawn from the 1991 arrests and detention is that it was illegal as this was a breach of the detainees’ constitutional rights and human rights.
We therefore call on the Federal Government to apologise to the seven Sabahans who were unlawfully detained and to make appropriate reparations for their loss of freedom. They also called on the federal government to withdraw the arrest warrant for Ms Doris Jones as she was legally demanding self-determination for Sabah and the warrant must be deemed unlawful.
Signed and endorsed on 18 May 2024
by :
1. Robert Pei, President of Sabah Sarawak Rights, Australia New Zealand (SSRANZ Australian NGO).
2. Daniel John Jambun, President of Borneo's Plight in Malaysia Foundation (BoPiMaFo).
3. Kanul Gindol, Chairman of Gindol Initiative for Civil Society Borneo.
4. Jovilis Majami, President of Persatuan Pembangunan Sosial Komuniti Sabah (BANGUN).
5. Voon Lee Shan, President of Parti Bumi Kenyalang (PBK).
6. Peter John Jaban, Publicity Chief of SAPA.
7. Robert Saweng, Information Chief of DRAF.
8. Mosses Anap, President of Republic Sabah North Borneo (RSNB).
9. Emily Elvera Edward, President of Sabah Sarawak Borneo Natives Organisation Inc.
TERJEMAHAN BAHASA MELAYU
Negeri-negeri mempunyai hak intrinsik untuk meninggalkan Persekutuan, tegas sekumpulan aktivis Borneo, merujuk kepada jaminan Lord Lansdowne pada tahun 1963.
Kenyataan Bersama ini dikeluarkan sempena ulang tahun ke-33 penahanan Dr Jeffrey Kitingan dan enam lagi rakyat Sabah pada tahun 1990 & 1991 atas dakwaan cubaan membawa Sabah keluar dari Malaysia.
Kenyataan Bersama pada 18 Mei 2024
Pada tahun 1990 dan 1991, Dr Jeffrey Kitingan, dan enam lagi rakyat Sabah telah ditahan oleh kerajaan Malaysia tanpa tuduhan atau perbicaraan di bawah Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960 (ISA) atas dakwaan penglibatan mereka dalam "rancangan untuk memisahkan Sabah dari Persekutuan Malaysia".
Kami menyatakan simpati dan solidariti kami dengan Dr Jeffrey Kitingan dan enam rakyat Sabah yang dalam memperjuangkan hak Sabah dan Sarawak kehilangan kebebasan mereka dan mengalami ketidakadilan serta penghinaan akibat ditahan untuk tempoh yang lama tanpa tuduhan atau perbicaraan di mahkamah terbuka.
Dakwaan terhadap mereka adalah bahawa mereka terlibat dalam "rancangan untuk memisahkan Sabah dari Persekutuan Malaysia" dengan bantuan "kuasa asing" yang tidak dinamakan dan menyeru untuk mengadakan referendum mengenai pemisahan. Perlu diingat bahawa tiada referendum mengenai Malaysia pernah diadakan di Sabah atau Sarawak pada tahun 1963 atau sejak itu, untuk mendapatkan pandangan rakyat sama ada untuk bersetuju atau tidak dengan cadangan persekutuan tersebut. Oleh itu, pembentukan Malaysia tidak mempunyai asas undang-undang.
Dakwaan rancangan pemisahan itu telah dinafikan oleh Dr Kitingan dalam satu siaran video untuk ulang tahun ke-33 penahanannya pada 13 Mei 2013 (hari beliau ditahan pada tahun 1991). Kitingan berkata bahawa kerajaan Malaysia telah mengada-adakan tuduhan palsu sebagai tindak balas terhadap isu syarat-syarat Perjanjian Malaysia 1963 (MA63) yang tidak dipenuhi, untuk membungkam kritikan terbuka. Beliau juga menegaskan bahawa orang Malaya telah menunjukkan bahawa mereka tidak berniat untuk menghormati MA63 tetapi memperlakukan Sabah seperti sebuah koloni dan tidak menghormati bahawa Sabah adalah rakan kongsi yang setara dalam pembentukan Malaysia. Kitingan berkata bahawa setelah dibebaskan pada tahun 1993, Perdana Menteri ketika itu, Dr Mahathir Mohamad memohon maaf kepadanya dan memberitahunya bahawa lebih baik untuk tidak memberitahu rakyat tentang apa yang mereka tidak tahu mengenai MA63. Oleh itu, selama hampir tiga dekad terdapat sedikit atau tiada perbincangan awam mengenai hak-hak MA63 kerana takut akan ancaman ISA untuk ditangkap dan ditahan.
Kerajaan Persekutuan telah mengemukakan rayuan pada 16 Mei 2024 terhadap keputusan Mahkamah Tinggi yang memberikan kebenaran kepada Sabah Law Society (SLS) untuk memohon semakan kehakiman mengenai hak negeri kepada 40% hasil geran. Ini sekali lagi menyedarkan orang ramai bahawa Malaya tidak berhasrat untuk menghormati MA63. Hak untuk mendapatkan 40% hasil cukai merupakan syarat asas dalam MA63 yang terjamin di bawah Artikel 112C dan 112D Perlembagaan Persekutuan. Percubaan Kerajaan Sabah untuk menolak permohonan SLS dengan alasan tiada locus standi dalam pendengaran mahkamah hanya berjaya mencetuskan kemarahan orang ramai terhadap tindakan yang kurang bijak itu. Peguam Kerajaan Sabah pula menambah lagi kegemparan dengan komennya bahawa hak konstitusi yang dijamin itu "hanya sebuah aspirasi."
Berdasarkan pendapat undang-undang yang kami peroleh, fakta yang dinyatakan mengenai apa yang berlaku pada tahun 1991 dan apa yang didedahkan oleh Dr. Kitingan dalam temubualnya, kami percaya bahawa penahanan tersebut adalah tidak sah kerana ia melanggar hak asasi manusia tahanan untuk kebebasan bersuara yang dijamin oleh Piagam Hak Asasi Manusia Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu dan kebebasan yang dijamin oleh Perlembagaan Persekutuan.
Amnesty International menyatakan pada tahun 1991 mengenai penahanan tersebut:
“Amnesty International bimbang bahawa tujuh orang tahanan dari Negeri Sabah yang ditahan di bawah ISA tanpa tuduhan atau perbicaraan mungkin merupakan tahanan nurani yang ditahan semata-mata kerana pelaksanaan hak mereka untuk bersuara dan kebebasan bersatu secara aman.”
Percubaan kerajaan persekutuan untuk membungkam perbincangan awam mengenai MA63 hanya mencerminkan niatnya untuk tidak menghormati kewajipan perjanjian MA63 dan bahawa Sabah dan Sarawak telah ditundukkan sebagai negeri bawahan atau koloni. Oleh itu, adalah penting untuk memahami bahawa “pemisahan” dikaitkan dengan prinsip penentuan nasib sendiri bahawa mana-mana negeri yang secara sukarela menyertai sebuah persekutuan mempunyai hak intrinsik untuk meninggalkan persekutuan pada bila-bila masa.
Ini juga menimbulkan persoalan sama ada Malaysia ditubuhkan secara sah sebagai sebuah persekutuan sukarela jika Sabah dan Sarawak tidak mempunyai kapasiti undang-undang untuk menandatangani MA63 dan rakyatnya ditekan dari menyuarakan atau melaksanakan hak sah mereka untuk penentuan nasib sendiri yang dijamin oleh perjanjian antarabangsa dan sama ada jika MA63 sah, ia telah ditamatkan oleh 60 tahun pelbagai pelanggaran dan tidak lagi mengikat bekas koloni British tersebut.
Penahanan Dr. Jeffrey Kitingan dan enam lagi rakyat Sabah adalah tidak sah kerana persoalan “pemisahan dari Malaysia” tidak dilarang oleh MA63, Perlembagaan Persekutuan atau undang-undang antarabangsa. Ramai orang telah dengan bebas dan terbuka membincangkan perkara ini dalam tempoh 10 tahun yang lalu selepas pemansuhan Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960 pada tahun 2011.
Walaupun undang-undang yang lebih drakonian telah menggantikan Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960 selepas pemansuhannya pada tahun 2011, pendekatan rasmi adalah satu bentuk kekangan daripada penindasan terbuka terhadap kebebasan bersuara mengenai topik tersebut. Strategi ini bertujuan untuk mencegah peningkatan perdebatan awam dan kesedaran yang mungkin timbul akibat penindasan rasmi.
Rakyat Sabah dan Sarawak pertama kali mengemukakan isu pemisahan dalam perdebatan 1963 mengenai Perjanjian Malaysia 1963 (MA63) yang merupakan perjanjian antarabangsa dan instrumen undang-undang asas yang mewujudkan Malaysia. Ini juga dibangkitkan dalam Memorandum 20 Perkara Sabah mengenai Malaysia.
Pada tahun 1963, ahli-ahli Majlis Negeri Sarawak telah meminta Lord Lansdowne, Pengerusi Jawatankuasa Antara Kerajaan (IGC), untuk memasukkan klausa keluar dalam Perlembagaan Persekutuan yang baru. Mereka bertanya bahawa "jika rakyat Sarawak mendapati bahawa Malaysia tidak memberi manfaat kepada mereka, mereka harus bebas untuk keluar dari Persekutuan".
Lord Lansdowne menjawab bahawa ia tidak perlu untuk memasukkan klausa sedemikian dalam perlembagaan kerana "mana-mana negeri yang secara sukarela memasuki sebuah persekutuan mempunyai hak intrinsik untuk keluar pada bila-bila masa". Selepas MA63 ditandatangani pada 9 Julai 1963, Perdana Menteri Tunku Abdul Rahman melaporkan pada 18 Julai 1963 bahawa "jika pada masa hadapan didapati pembentukan Malaysia tidak memberi manfaat kepada dua wilayah tersebut, mereka boleh keluar." Prinsip ini, yang berakar dalam undang-undang antarabangsa, ditunjukkan oleh kejayaan United Kingdom dalam melaksanakan haknya untuk keluar dari Kesatuan Eropah melalui referendum Brexit pada tahun 2016.
Robert Pei, seorang peguam yang beramal di Australia, membuat beberapa poin utama mengenai persoalan pemisahan:
1. "Pemisahan" dari persekutuan tidak dilarang oleh Perjanjian Malaysia 1963 (MA63) sebagai perjanjian asas antarabangsa yang mewujudkan Malaysia, Perlembagaan Persekutuan, atau undang-undang antarabangsa.
2. Penangkapan dan penahanan 7 rakyat Sabah pada tahun 1991 mencabar naratif para federalis dan penulis bahawa pembentukan Malaysia adalah satu kesatuan yang bebas dan sukarela dan bahawa rakyat di koloni Sabah dan Sarawak menyokong pembentukan itu melalui referendum.
Pada hakikatnya, ia adalah kempen disinformasi yang diatur oleh kerajaan British dan Malaya. Faktanya ialah rakyat Sabah dan Sarawak tidak diberi peluang untuk menyatakan pandangan mereka melalui referendum, seperti yang diperlukan oleh Resolusi PBB 1541 untuk "wilayah yang tidak memerintah sendiri".
Suruhanjaya Cobbold dan "penilaian" PBB yang seterusnya tidak menyediakan laluan sebenar untuk rakyat menyatakan pandangan mereka kerana ia bukan referendum.
Perjanjian Manila 1963, yang menetapkan prasyarat untuk pembentukan Malaysia, termasuk mendapatkan persetujuan rakyat dan menyelesaikan tuntutan Filipina terhadap Sabah, telah disoroti oleh kerajaan Indonesia dan Filipina sebagai bukti kekurangan asas atau legitimasi undang-undang dalam proses tersebut. Namun, kerajaan British dan Malaya bertindak dengan tidak jujur untuk mengelakkan syarat-syarat ini dan melanggar undang-undang antarabangsa. Ini adalah untuk menganggap penilaian PBB sebagai tidak relevan.
Tambahan lagi, syarat kerajaan Indonesia semasa perjanjian damai untuk menamatkan Konfrontasi pada tahun 1966, yang memerlukan undian di Sabah dan Sarawak untuk mengesahkan penerimaan Malaysia, disebut sebagai satu lagi contoh di mana peluang untuk referendum tidak diendahkan. Kegagalan memenuhi cadangan-cadangan ini dilihat sebagai kekurangan niat baik di pihak kerajaan Malaya dalam menghormati Perjanjian Malaysia 1963 (MA63).
Hujah ini mencabar kredibiliti Suruhanjaya Cobbold, kesahihan MA63, dan akhirnya mempersoalkan kesahihan pembentukan Malaysia. Ia menegaskan bahawa rakyat Sabah dan Sarawak dinafikan hak mereka untuk menentukan nasib sendiri dan bahawa proses itu kekurangan ketelusan dan persetujuan sebenar daripada populasi yang terlibat.
Oleh itu, kritikan-kritikan terhadap pelanggaran MA63 pada tahun 1991 adalah betul kerana kerajaan Malaysia tidak pernah menunjukkan niat baik kepada rakyat dengan menghormati MA63.
3. Mengatakan bahawa pemisahan itu "tidak konstitusional" seperti yang didakwa dalam penahanan 1991 dan sering selepas itu, sebenarnya adalah menolak dakwaan kesatuan sukarela kerana selari dengan persatuan bebas adalah hak untuk bebas keluar atau memisahkan diri dari persekutuan (seperti yang dinyatakan semula oleh Lord Lansdowne di atas).
4. Poin 7 daripada 20 Poin Sabah yang menyatakan bahawa tidak ada "pemisahan dari persekutuan" dimasukkan atas desakan kerajaan Malaya. Ini tidak mengikat kerana ia hanya cadangan kepada IGC. Secara signifikan, ia tidak dimasukkan dalam MA63 atau Perlembagaan seperti yang dinyatakan oleh Lord Lansdowne.
5. Fakta bahawa persetujuan melalui referendum tidak diperoleh secara sah dari rakyat di bawah UNGAR 1541 untuk wilayah yang tidak memerintah sendiri seperti Sabah dan Sarawak sebelum MA63 ditandatangani pada 9 Julai 1963, bermakna perjanjian itu tidak mempunyai asas undang-undang dan oleh itu tidak sah dari awal.
6. Pada masa yang sama, MA63 adalah tidak sah ab initio dan tidak mengikat para pihak yang menandatanganinya kerana ia juga gagal mematuhi prinsip undang-undang pembuatan perjanjian seperti 3 keperluan asas Kapasiti Undang-Undang, Persetujuan (seperti yang diperlukan di bawah UNGAR 1541) dan Objek Undang-Undang.
7. Artikel 1 MA63 menyatakan bahawa Sabah dan Sarawak adalah "koloni" yang mengesahkan bahawa mereka bukan negara berdaulat yang mempunyai kapasiti undang-undang untuk membuat perjanjian antarabangsa (disahkan dalam Kes Pulau Chagos ICJ 2019) atau wilayah yang memerintah sendiri pada 9 Julai 1963. Kerajaan British mungkin bertindak dengan pandangan belakang dalam cubaan untuk menyembunyikan kecacatan ini dengan memberikan "pemerintahan sendiri" nominal pada 31 Ogos 1963. Objek asas untuk membentuk Malaysia yang dipaparkan sebagai "penyahkolonian" Britain adalah tidak sah kerana tidak memberikan pemerintahan sendiri atau kemerdekaan kepada Sabah dan Sarawak. Ia adalah untuk pemeliharaan pengaruh strategik British di Timur Jauh dengan mengamankan Singapura sebagai pangkalan tentera (Perjanjian Pertahanan Bersama UK Malaya 1957 MA63). Tujuan seperti itu bukanlah alasan yang sah untuk penyahkolonian terutamanya apabila ia sebenarnya adalah syarat yang dikenakan tanpa persetujuan rakyat seperti yang ditekankan dalam Kes Chagos.
8. Selanjutnya, MA63 tidak boleh sah kerana ia ditandatangani oleh Peguam Negara kolonial British bagi Sabah dan Sarawak masing-masing, yang mengesahkan bahawa kedua-dua koloni tidak mampu atau kompeten untuk menandatangani perjanjian antarabangsa. Jika mereka berdiri sendiri, maka tidak ada alasan untuk United Kingdom menjadi pihak yang menandatangani MA63.
9. MA63 dan Malaysia tidak disimpulkan secara aman tetapi di bawah tekanan keadaan darurat paksa. Terdapat konflik bersenjata yang berterusan dengan penindasan tentera British terhadap Tentera Nasional Kalimantan Utara (TNKU) selepas Pemberontakan Anti-Malaysia pada 8 Disember 1962 dan penahanan beramai-ramai lebih daripada 6000 orang Sarawak atas tuduhan menentang Malaysia. Ribuan lagi orang kemudiannya dipenjarakan di kem tahanan sepanjang Sarawak. Satu perjanjian yang dibuat di bawah keadaan demikian tidak akan diselesaikan dalam suasana aman dan bebas tetapi di bawah tekanan yang sangat dan oleh itu tidak boleh dikatakan sah.
10. Dari catatan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB), ia disahkan bahawa Sabah dan Sarawak tidak "bergabung atau membentuk Malaysia" pada tahun 1963. Wakil PBB Malaya, Dato Ong Yoke Lin menyatakan dalam suratnya kepada Setiausaha Agung pada 16 September 1963, bahawa Malaya hanya menukar namanya kepada Malaysia dan UK memindahkan 3 koloninya kepada Melayu sebagai ahli baru persekutuan. Tiada negara baru terbentuk menurut Pendapat Undang-Undang PBB pada 19 September 1963.
11. Oleh itu, disahkan bahawa MA63 dipenuhi dengan perkara-perkara haram dan tidak disimpulkan dengan betul sebagai perjanjian antarabangsa dan dipertikaikan sama ada Malaysia adalah persekutuan yang sah. Dalam konteks ini, MA63 tidak akan mengikat. Penduduk Sabah dan Sarawak mempunyai setiap hak untuk mencari bukan pemisahan tetapi kemerdekaan daripada Malaysia.
12. Kesimpulan yang boleh ditarik daripada penahanan pada tahun 1991 adalah bahawa ia adalah tidak sah kerana ini adalah suatu pelanggaran terhadap hak konstitusi dan hak asasi tahanan.
Oleh itu, kami menyeru kepada Kerajaan Persekutuan untuk memohon maaf kepada tujuh orang Sabah yang ditahan secara tidak sah dan membuat pampasan yang sesuai bagi kehilangan kebebasan mereka. Mereka juga menyeru kerajaan persekutuan untuk menarik balik waran tangkap untuk Puan Doris Jones kerana beliau secara sah menuntut penentuan nasib sendiri bagi Sabah dan waran tersebut harus dianggap tidak sah.
Ditandatangani dan disahkan pada 18 Mei 2024, oleh:
- Robert Pei, Presiden SSRANZ
- Daniel John Jambun, Presiden BoPiMaFo
- Kanul Gindol, Pengerusi Inisiatif Gindol untuk Masyarakat Madani Borneo
- Jovilis Majami, Presiden Persatuan Pembangunan Sosial Komuniti Sabah (BANGUN)
- Voon Lee Shan, Presiden Parti Bumi Kenyalang (PBK)
- Peter John Jaban, Pejabat Media SAPA
- Robert Saweng, Ketua Maklumat DRAF
- Mosses Anap, Presiden RSNB
- Emily Elvera Edward, Presiden Pertubuhan Orang Asli Sabah Sarawak Borneo
